Wprowadzenie
Rozwój mowy jest niezwykle istotnym zagadnieniem w życiu każdego malucha. Jednak nie u każdego pojawia się ona w tym samym momencie. Opóźnienie wynika z różnych czynników, a jego skutki mogą być znaczące dla przyszłej komunikacji, rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka.
Czy chłopcy faktycznie zaczynają mówić później?
Istnieje oczywiście wiele mitów związanych z rozwojem mowy u dzieci. Jednym z najbardziej rozpowszechnionych jest przekonanie, że chłopcy zaczynają mówić później niż dziewczynki. Badania naukowe nie potwierdzają tej tezy. Różnice w tym zakresie wynikają z indywidualnych cech każdego dziecka, a nie z ich płci.
Na tempo rozwoju mowy wpływa wiele czynników. Wśród nich wymienić można chociażby kwestie genetyczne, środowisko, interakcje z opiekunami czy temperament dziecka. Unikanie stereotypowego myślenia jest bardzo ważne. Nie należy również porównywać do siebie rodzeństwa. Każde dziecko jest indywidualną jednostką i powinno być traktowane z uwzględnieniem jego unikalnych cech i potrzeb. Wspieranie rozwoju komunikacyjnego jest ważne niezależnie od jego płci.
Co możesz zrobić w tej sytuacji? Jako rodzic skup się na stworzeniu środowiska, które sprzyja rozwojowi mowy. Zachęcaj dziecko do eksploracji języka poprzez prowadzenie z nim rozmów czy wspólne czytanie książek.
Przedszkole nie wyeliminuje problemów z mową
Przedszkole często jest postrzegane jako miejsce, które automatycznie naprawi wszelkie problemy z mową. Pomimo wielu korzyści płynących z interakcji z rówieśnikami i nauczycielami, placówka sama w sobie nie stanowi magicznego rozwiązania na wszystkie problemy z rozwojem mowy u dzieci.
Uczestnictwo w zajęciach pomaga w rozwijaniu umiejętności społecznych i komunikacyjnych poprzez interakcję z innymi dziećmi oraz poprzez aktywności dydaktyczne. Należy jednak podkreślić, że nie zawsze jest to wystarczające. Dzieci z opóźnieniami w zakresie mowy mogą potrzebować dodatkowej uwagi, specjalistycznej terapii oraz dedykowanego wsparcia, które zazwyczaj nie są zapewniane w ramach standardowego programu aktywności przedszkolnych.
Kluczowe jest zatem zrozumienie, że przedszkole to tylko jedno z wielu środowisk, w których dziecko może rozwijać swoje umiejętności. Oczywiście może być świetnym miejscem do nauki poprzez zabawę, ale nie zawsze jest w stanie zająć się indywidualnymi potrzebami komunikacyjnymi każdego dziecka. To zadanie dla specjalistów!
Pobyt w przedszkolu nie zastąpi dedykowanego wsparcia terapeutycznego. Odpowiednio postawiona diagnoza i indywidualnie opracowany plan ćwiczeń są w stanie pomóc dzieciom z opóźnieniami w rozwoju mowy i umożliwić im osiągnięcie pełnej sprawności komunikacyjnej.
A co z zabawkami i mediami?
Warto pochylić się także nad kwestią korzystania z zabawek interaktywnych, telefonów i tabletów. W opinii niektórych osób urządzenia te znacząco wspierają rozwój mowy. Czy na pewno?
Przebywanie przed ekranami czy w towarzystwie tego typu zabawek ogranicza czas, który dziecko spędza na faktycznym kontakcie z ludźmi i wspólnym przeżywaniu. To z kolei może utrudniać mu rozwijanie umiejętności komunikacyjnych (werbalnych, jak i niewerbalnych) w sposób naturalny, w czasie rzeczywistym.
Wyżej wymienione narzędzia często sprowadzają rolę użytkownika do pasywnej obserwacji. Dzieci stają się bardziej skłonne do biernego oglądania niż aktywnego uczestnictwa w nauce mówienia. Nadużywanie tego typu aktywności może także ograniczać różnorodność słownictwa, zdolność do tworzenia zdań czy nawet wpływać na jakość przyszłych rozmów.
Warto zaznaczyć, że umiarkowane korzystanie z zabawek interaktywnych, bajek czy dobroci mediów nie jest jednoznacznie szkodliwe, bo może nieść ze sobą aspekty edukacyjne. Lepszą alternatywą jest jednak zachęcanie pociech do aktywnych form zabawy bazujących na interakcji z innymi. Rozmowy i gry, w które angażuje się otoczenie, są istotne dla naturalnego rozwijania umiejętności komunikacyjnych malucha. Kluczową kwestię stanowi zatem znalezienie równowagi między różnymi rodzajami aktywności.
Czy infekcje kataralne wpływają na rozwój mowy?
Wspominaliśmy już o infekcjach kataralnych, które mogą stanowić poważne zagrożenie dla prawidłowego rozwoju mowy u dzieci. Występując często, prowadzą do tymczasowych lub trwałych uszkodzeń w obrębie ucha. Wpływają w ten sposób na zdolność dziecka do prawidłowego odbierania i przetwarzania dźwięków. To z kolei ma bezpośredni wpływ na komunikację werbalną i przyswajanie języka.
Pamiętaj, aby nie bagatelizować regularnych badań słuchu! Wczesne rozpoznanie jest kluczowe dla wdrożenia skutecznego leczenia. Stanowi też istotny krok w zapobieganiu opóźnieniom w rozwoju mowy.
Chcesz wiedzieć więcej? Przeczytaj artykuł na temat infekcji kataralnych -> link do artykułu umieszczonego na stronie.
Kampania „Dwa słowa na dwa lata to… o 270 za mało”
Co jakiś czas przeprowadzane są projekty, które podkreślają wagę rozwijania umiejętności językowych u dzieci. Jednym z nich była kampania „Dwa słowa na dwa lata to… o 270 za mało” zainicjowana w 2014 roku. Pomysł na jej zorganizowanie powstał podczas dyskusji na forum społecznościowym z zakresu logopedii. Akcja zakładała przeprowadzenie bezpłatnych konsultacji logopedycznych dla maluchów do 3. roku życia. Swoim zasięgiem objęła całą Polskę, a udział w niej zadeklarowało ponad 100 ośrodków specjalistycznych.
Jej celem było zwiększenie świadomości społecznej na temat rozwoju mowy u dzieci oraz podkreślenie znaczenia wczesnej diagnozy i interwencji specjalistycznej. Zwracano uwagę na fakt, że dwuletnie, prawidłowo rozwijające się dziecko powinno wypowiadać minimum 270-300 słów. Sugerowano, aby nie bagatelizować problemów komunikacyjnych najmłodszych i w razie potrzeby szukać wsparcia u logopedów. W części miast zorganizowano nawet warsztaty edukacyjne dla rodziców, które miały uwypuklić rolę odpowiedniej opieki w zakresie rozwoju komunikacji u najmłodszych.
Pamiętaj, że wszystkim rodzicom i opiekunom zaleca się świadome i aktywne uczestnictwo w procesie rozwijania mowy u dzieci – już od najwcześniejszych lat życia!
Jak ważne jest wczesne zadbanie o rozwój mowy?
Wczesne zadbanie o umiejętność mowy stanowi ważny czynnik wpływający na wszechstronny rozwój dziecka. Budowanie solidnych podstaw komunikacyjnych od najmłodszych lat przynosi pociechom korzyści społeczne i emocjonalne.
Dzięki zdolnościom w zakresie komunikacji werbalnej dziecko uczy się wyrażać swoje potrzeby, uczucia i spostrzeżenia. Umożliwia mu to zdobywanie nowych doświadczeń oraz nawiązywanie i utrzymywanie bliższych kontaktów z innymi ludźmi.
Omawiane umiejętności odgrywają też istotną rolę w rozwijaniu pewności siebie. Poczucie bycia zrozumianym pozytywnie wpływa na rozwój emocjonalny i społeczny najmłodszych. Dzieci, które mają trudności z komunikacją, mogą częściej doświadczać frustracji i niepewności. To z kolei ma wpływ zarówno na ich samopoczucie, jak i relacje z otoczeniem.
Wcześnie podjęte działania terapeutyczne pozwalają zmniejszyć skalę doznawanych trudności i zapewnić dziecku dobry start w zakresie rozwoju komunikacji.
Podsumowanie
Umiejętności z zakresu mowy wpływają nie tylko na komunikację, ale także na zdolności społeczne i emocjonalne. Tempo rozwoju mowy zależy przede wszystkim od indywidualnych cech dzieci, ale nie jest uwarunkowane płciowo. Opóźnienia w tym zakresie mogą wynikać z różnych czynników. Najważniejszym krokiem jest postawienie specjalistycznej diagnozy, a nie zakładanie, że problem sam się rozwiąże. Wczesne podjęcie działań przybliża dziecko do pokonania trudności związanych z rozwojem mowy i pomaga im w osiągnięciu pełnego potencjału komunikacyjnego.
Czy coś Cię zaniepokoiło? Specjalistki z naszego gabinetu oferują indywidualne podejście oraz profesjonalne wsparcie rozwoju Twoich podopiecznych. Zapisz się na konsultacje do: Oliwii Hanc, Hanny Melnarowicz, Olgi Stawskiej, Magdaleny Sambor lub Julii Zych.
Życzymy Ci wielu owocnych konwersacji z Twoją pociechą!
Dowiedz się więcej!
W ramach dzisiejszego artykułu szczególnie polecamy książkę „Kiedy zacznie mówić. Poradnik logopedyczny dla rodziców dzieci 0-3” autorstwa neurologopedki Anny Skiby. Pozycja ta podpowie Ci, jak wpierać dziecko w rozwoju mowy i na co zwracać uwagę, chcąc efektywnie pomagać mu w tym procesie.
Kampanii „Dwa słowa na dwa lata to… o 270 za mało” towarzyszyła też publikacja „Zeszytu dwulatka”, czyli specjalnego albumu stanowiącego połączenie książeczki sensorycznej i albumu fotograficznego. Służy przede wszystkim do wspólnej zabawy – ten tytuł dobrze znają młodzi pacjenci naszego gabinetu! Nie zastępuje on jednak profesjonalnej terapii.
Źródła naukowe:
- Chaimay, B., Thinkhamrop, P., & Thinkhamrop, J. (2006). Risk factors associated with language development problems in childhood – A literature review. Journal of the Medical Association of Thailand.
- Leung, A. K., et al. (1999). Evaluation and management of the child with speech delay. American Family Physician.
- Meschino, W. S. (2003). The child with developmental delay: An approach to etiology. Paediatrics & Child Health.
- Sunderajan, T., & Kanhere, S. V. (2019). Speech and language delay in children: Prevalence and risk factors. Journal of Family Medicine and Primary Care.
- Sundqvist, A., et al. (2021). Growing Up in a Digital World – Digital Media and the Association With the Child’s Language Development at Two Years of Age. Frontiers in Psychology.
- Sundqvist, A., et al. (2022). Qualitative and quantitative aspects of child-directed parental talk and the relation to 2-year-old’s developing vocabulary. Infancy.
